بوعلی بوعلی باب سلامتی
سورنجان( گل حسرت) گیاهی با گلهايى سفيد، زرد و سرخ, سورنجان (Colchicum) در كوهستان و صحرا پيش از باريدن باران مىرويد و برگش مماس با زمين مىباشد. دسقوريدوس گفته كه گل آن در آخر پائيز مىرويد.
سورنجان در مزارع مرطوب اروپا و بريتانيا مىرويد. در ماههاى تير و مرداد دانهها از كپسولهاى رسيده جمع آورى مىشود. ساقه زير زمينى سورنجان را در پاييز يا بهار كنده و در سايهها يا آفتاب مىخشكانند.
ترکیبات و اثر سورنجان:
تمام قسمتهاى سورنجان حاوى چند آلكالوئيد سمى است كه مهمترين آنها كلشي سين است. اين دارو با مقادير كم نقرس را تسكين مىدهد ولى با مقادير زياد، اسهال ايجاد مىكند و با مقادير خيلى بيشتر ممكن است سبب مرگ شود. براى گاو نيز سمّى است.
پياز سورنجان، داراى موسيلاژ، آميدون، قند، تانن و به مقدار كم از نوعى رزين و مادهاى سمى به نام كولشىسين است. دانه سورنجان داراى اسيد كاليك، روغن قند و كولشىسين است.
درمان نقرس و آرتروز با سورنجان یا همان گل حسرت
سورنجان داراى اثر ضد نقرس است، بهطورى كه از اين نظر بايد سورنجان را داروى اختصاصى نقرس حاد ذكر كرد. در دوران درمان نقرس با سورنجان همواره بايد به اين نكته توجه داشت كه به مجرد از بين رفتن درد و عوارض نقرس مصرف سورنجان قطع و مجددا هنگام بروز عوارض تجديد گردد.
كولشى سين چون از راه كليه به تأنّى دفع مىشود. از اين نظر نبايد براى مبتلايان به ناراحتيهاى كليه تجويز مىگردد.
مقدار مصرف سورنجان جهت درمان نقرس و آرتروز:
مصرف تنطور سورنجان بدين طريق است كه ابتدا 30 تا 40 قطره و در روزهاى بعد 10 تا 15 قطره زيادتر آن را به كار مىبرند و اين عمل را تا موقعى ادامه مىدهند كه بيش از 3 تا 4 بار حس احتياج به دفع در روز پيدا شود.
عصاره هيدروالكلى دانه سورنجان كه هر 1/ 0 گرم آن در 24 ساعت به صورت حب مصرف مىشود.
حد اكثر مصرف آن 05/ 0 در هر دفعه و 2/ 0 گرم در 24 ساعت است.
كولشى سين را نيز بهعنوان ضد نقرس به كار مىبرند ولى چون سمّيت زياد دارد، خطرناك است كولشى سين در مصارف داخلى به مقدار 21 تا يك ميلىگرم در يك دفعه و 002/ 0 گرم در 24 ساعت به كار مىرود.
1- نسخه جهت درمان رماتيسم و نقرس با سورنجان:
تنطور دانه سورنجان 25 گرم.
تنطور برگ آكونيت 12 گرم.
تنطور ديژيتال 5 گرم.
شراب سفيد به مقدار 1000 گرم.
پس از صاف كردن، به مقدار 8 تا 30 گرم هنگام صبح مصرف شود.
2- نسخه جهت درمان رماتيسم با سورنجان:
سولفات كينين 15/ 0 گرم.
عصاره ديژيتال 02/ 0 گرم.
گرد دانه سورنجان 05/ 0 گرم.
براى يك حب و به مقدار 2 تا 3 حب در روز. اين گياه در ايران نمىرويد.
سورنجان لغتى يونانى است، نيز به يونانى فلفيخ، اقتمارون، قبارون و بلبوسا، به عربى قلب الأرض و برگ آن را به سريانى قلباحمصالبنا، به شيرازى حقرير و سورنگان، به انگليسى كالچيكم روت و به هندى بربرى و جنگلى سنگهاره مىگويند.
پوست آن مايل به سرخى و باطنش سفيد، نرم و شيرين پر از رطوبت است.
خوراك تازه آن به مقدار زياد باعث خناق مىشود و كشنده است.
سورنجان داراى سه نوع مىباشد: يكى سفيد و شيرين، دومى مايل به تيرگى و سرخ، سومى مايل به سياهى و تلخ و مورد استفاده داخلى فقط نوع سفيد و شيرين مىباشد و دو نوع ديگر بهطور ماليدنى مورد استفاده قرار مىگيرد.
نيروى سورنجان تا سه سال باقى مىماند و به قول شيخ گرم و خشك در دوم تا سوم و گويند.
گرم در اول و خشك در دوم و بعضى سرد نوشتهاند، نوع زرد و سفيد زخمهاى كهنه و مرطوب را خشك گرداند استعمال زياد آن ورمها را سخت و عضلهها را مثل سنگ مىكند و باعث تشنج مىشود.
سورنجان نافع كليه دردهاى مفاصل، مخصوصا موقع ريزش مواد به مفاصل مىباشد. دستور: خوراك يك درم تا يك مثقال با شكر و ماليدن آن از خارج بر محل درد.
نکته: بهترین روش درمان نقرس, روماتیسم و آرتروز با سورنجان استفاده از عصاره آن و بصورت ضماد است
دستور ماليدن سورنجان: مخلوط نيم درم سورنجان سفيد با سركه بر محل درد ماليده شود.
خوراك سورنجان با فلفل و زيره نافع سستى بدن و اخراج كننده بلغم و اخلاط غليظ از جاهاى تنگ و گود در عمق بدن و قاتل كرم و كرم كدو مىباشد. معده را ضعيف مىكند و بايد با ادويه مقوى معده مثل زنجبيل و فلفل و پونه و زيره مصرف شود.
خوراك نيم درم آن با شير تازهاى كه با فانيد يا عسل شيرين شده باشد، سه روز پى در پى، محرّك قوه باه و زياد كننده منى مىباشد. حمول ساييده آن با روغن كهنه بز يا ميش نافع بواسير داخلى و درد مقعد است
ضماد سورنجان با گلاب نافع نقرس و درد آن مىباشد.
خوراك آن با صبر، نافع سياتيك، يرقان، درد طحال و نقرس است.
مضر معده است و مصلحش كتيرا، فانيد، شكر، قند و زعفران است. بدل آن بوزن سورنجان تربد، ثلث وزن آن افتيمون و عشر وزن آن خربق سفيد مىباشد.
اشتها را از بين مىبرد و مصلحش مرباى آمله است.
چنانچه كسى سورنجان نوع سياه و سرخ سمى را خورده باشد با شير گاو، و قى كند تا دفع ضرر بشود.
بوييدن گل سورنجان باز كننده موى رگهاى بسته شده در مغز و محلل باد و نافع سر درد از سردى مىباشد در علاج درد مفاصل، بدلش به وزن آن برگ حنا و نيم وزنش مقل كبود مىباشد.
سورنجان در درجه دوم سرد و خشك است، رنگ صورت را شفاف مىكند و همراه با زنجبيل و زيره نافع درد و مرض نقرس مىباشد. استعمال زياد سورنجان بر ورم، آن را سخت و غليظ كرده و باعث تشنج مىشود.
سورنجان سفيد همراه با پونه، زيره و زنجبيل نافع نقرس مىباشد.
منابع:
گياهان دارويى، پروفسورهانس فلوك
گياهان دارويى، دكتر على زرگرى
بسیارعالی وكامل بود متشكرم