شنبلیله و درمان دیابت با اثر چاقی

شنبلیله‏
مشخصات گیاه شنبلیله:
شنبلیله گیاهى است یکساله کوتاه که ارتفاع شنبلیله از ۵/ ۰ متر تجاوز نمى‏نماید. شنبلیله داراى برگهاى متناوب مرکب شامل ۳ برگچه که قسمت انتهایى هر برگچه دندانه‏دار است. رنگ تخم شنبلیله قهوه‏اى، بوى آن قوى معطر و طعمش تلخ است. شنبلیله به‏طور کلى دو نوع است: یکى گونه زینتى و معطر است و دومى گونه خوردنى.

شنبلیله این گیاه از سبزیجات بسیار مفید است. در طب دانه شنبلیله جهت بازسازى بدن و رفع لاغرى، براى رفع کم خونى در سل ریوى و در رفع لاغرى مفرط فوق‏العاده سودبخش است.
برگهای شنبلیله به‏طور تازه و خشک در قورمه سبزى و غیره به کار مى‏رود، زیرا بوى مخصوصى دارد و مقوى است. دانه‏هاى شنبلیله محرک، مقوى، محلل و تقویت دهنده قوه باه مى‏باشد، به‏علاوه در ضعف قواى روحى و بدنى، کم خونى، نقرس و مرض قند به کار مى‏رود. پودر تخم شنبلیله در موارد نقرس، مرض قند(دیابت)، نرمى استخوان، کم خونى و لنفاتیسم اثرات مفیدى دارد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
علیکم بالحلبه و لو یعلم امتى ما لها فى الحلبه لتداووا بها و لو بوزنها ذهبا.
«بر شما باد شنبلیله، اگر امت من مى‏دانستند در شنبلیله چه هست هرآینه با آن مداوا مى‏کردند اگر چه در وزن طلا بود».
روایت دعائم نیز با همین مضمون صادر شده است.

شنبلیله در علم روز:
شنبلیله بیشتر در معالجه لاغرى مصرف مى‏شود. یعنى اشخاص لاغر آن را مى‏خورند تا چاق شوند.
در تونس پودر یک قاشق تخم شنبلیله را با سه قاشق سوپخورى روغن زیتون و دو قاشق شکر مخلوط نموده هر روز صبح ناشتا یک قاشق مى‏خورند.
تخم شنبلیله داراى فسفاتهاى آلى، لستین، نوکلئوا و آلبومین است. مصرف آن در موارد نقرس، دیابت، خنازیر، لنفانتیسم و لاغرى است، که باید در آب جوشانده و میل کرد، چون تهوع‏آور است، بهتر است با گیاهان معطر مخلوط گردد.
در قدیم شنبلیله را داروى همه دردها مى‏دانستند. بقراط براى بیماران ریوى تجویز مى‏کرد. براى دفع کردن، باز شدن قاعدگى، رشد موها و درد دندان مصرف مى‏شد.
شنبلیله در تب و صرع تجویز مى‏شود. براى احمقان و کم‏عقلان دستور خوردن داده‏اند. برگهاى تازه و خشک شنبلیله براى خوشبو کردن غذا به کار مى‏رود و مقوّى است.
امروزه به اثر شنبلیله روى مخاط تنفس پى برده و براى آنکه به خوبى اثر کند ۱۵۰- ۶۰ گرم آن را در شیر یا آبگوشت سرد ریخته مى‏خورند. عصاره آن در بیماریهاى پوست تجویز مى‏شود. کسانى که موى سرشان در اثر حصبه و غیره ریخته باشد اگر همه روزه سر خود را با محلول زیر ماساژ دهند بسیار مفید است. عصاره شنبلیله صد گرم، الکل ۹۰ درجه صد گرم، اسانس ژرانیوم ده قطره.
دانه شنبلیله محرّک روحى، بدنى و نافع لنفانتیسم، قوّه باه، راشیتیسم، کم خونى، دیابت و نقرس است. گرد کرده تخم شنبلیله را به مقدار یک قاشق قهوه خورى با مربا یا کمپوت قبل از غذا باید خورد. داراى مواد ازته موسیلاژ، رزین، فسفر، فتین، تانن، لسیتین، الکالوئید، ترى گوتلین و مواد معدنى مى‏باشد. جوشانده آن براى نجات از تورم مجراى ادرار تجویز مى‏شود، چون دانه‏اش داراى فسفاتهاى آلى، لستین، نوکلئوا و آلبومینهااست. بعضى شنبلیله را جانشین روغن ماهى مرو مى‏دانند و براى جلوگیرى از لاغر شدن بیماران مرض قند و سل نیز تجویز مى‏شود.
برگ شنبلیله را با سبزى و اسفناج پخته مى‏خورند. برگ و تخم هر دو به‏طور دوا استعمال مى‏شود، به حیوانها هم به‏طور قوت مى‏دهند. برگش زرد، تخم آن زرد مایل به سرخى، ذائقه‏اش بى مزه، تخم شنبلیله تلخ، مزاج گرم دو درجه خشک دو درجه با رطوبت فضلیه، تخمش از ۳ گرم تا ۵ گرم خورده مى‏شود و در تمام جاهاى دنیا به وجود مى‏آید.
شنبلیله محلل است و ورم‏ها را دور مى‏کند، براى ورم شنبلیله را خمیر کرده مى‏مالند. اگر زن معجون کرده بر پستان بمالد شیر قطع مى‏شود و نیز تخمها را ساییده بر اورام، براى لکه سیاه و جاهاى دیگر مى‏مالند لکه‏ها را دور مى‏کند.
اگر تخم شنبلیله را با آب بسایند و بر موها بمالند موها سیاه مى‏شود. ریختن مو را جلوگیرى مى‏کند و لکن خوردنى آن مدر بول و حیض و شیرافزا مى‏باشد. بادشکن و مقوى اعصاب است، بیماریهاى سرد مثل درد کمر، بزرگى طحال، اسهال، نفخ، پیچى شکم و اسهال و در ضعف باه خیلى مفید است.
تخمهاى شنبلیله ریه را قوت مى‏دهد، مصفى امعاء است، بواسیر و درد و زخم سینه را فایده مى‏دهد، آواز را صاف مى‏کند، سستى سینه را مى‏برد، با انجیر بر دمل گذاشته اورام را تحلیل مى‏کند.
شنبلیله را براى بزرگى طحال استعمال مى‏کنند و نیز در مرض هیضه و سل فایده مى‏بخشد و بعضى نسخه‏ها با مغز چلغوزه (میوه صنوبر) درست کرده در زکام و تنگى نفس و سرفه استعمال کرده‏اند و نیز در نسخه‏هاى اعصاب و مقوى عام استعمال مى‏شود.
اگر تخم شنبلیله را آرد نموده یک قاشق قهوه‏خورى در یک فنجان آب جوشانیده مصرف شود، علاج کم خونى را مى‏نماید.
تخم شنبلیله براى نقرس و روماتیسم مفید است و اگر با گیاهان خوشبو مخلوط نموده مصرف نمایند ادرارآور است. یک قاشق قهوه‏خورى تخم شنبلیله را در یک لیوان آب جوش جوشانیده مصرف نمایند.
تخم شنبلیله غده لوز المعده را تقویت و اختلالات حاصله از کم غذایى را درمان مى‏کند.
آرد تخم شنبلیله براى ضماد روى دمل و زخمهاى دیگر مفید است. در معالجه لاغرى مفید است.
آرد تخم شنبلیله به مقدار یک قاشق قهوه‏خورى در یک فنجان آب جوشانیده با گیاهان معطر دیگر مخلوط نموده جهت خنازیر مصرف شود.

دوشاب و شنبلیله:
دوشاب را از عصاره فشرده انگور با خرماتوت مى‏گیرند و مطلق آن منظور دوشاب انگور و خرما مى‏باشد. براى گرفتن و تهیه دوشاب انگورى با روش خانگى و محلى ایران، آب انگور رسیده و شیرین را گرفته صاف نموده و مى‏پزند تا سه چهارم آن برود و یک چهارم بماند، پس از آن خاک مخصوصى که نوعى خاک رس است به آن مى‏زنند و مى‏گذارند که ته نشین و شیرین شود. دوشاب مثلث طبى خون‏ساز و مقوى هاضمه است و براى اشخاص مبتلا به آبله، سرخجه، ذات الجنب و ذات الصدر مفید است و مقوى باه در سرد مزاجان مى‏باشد.
ترکیبات شیمیایى شنبلیله:
از نظر ترکیب مواد مؤثر، تخم شنبلیله داراى الکالوئیدى به نام ترى گونلین و کولین و اسانس روغنى و ماده ساپونین و پرولامین است. آلکالوئید ترى گونلین اثر توکسیک قوى روى نورومو سکولار پرپاریشن دارغ و بعلاوه، شامل روغن ثابت و اسانس فرار و مقدارى زیاد لعاب و مواد نشاسته‏اى مى‏باشد.
خواص- کاربرد شنبلیله:
از نظر خواص میوه‏اى شنبلیله، معتقدند که برگ آن ملین و منضج است یعنى اعتدال سرفه‏هاى سرد، استسقاء، ورم طحال و کبد، درد کمر، برودت مثانه و قطره قطره ادرار کردن مفید است.
خواص دارویى شنبلیله:
شنبلیله محرک و مقوى، براى تقویت اعصاب و قواى دماغى بسیار مفید و موثر است. براى مبتلایان به نقرس، کم خونى، لنفاوییزم، راشى‏تیزم، آثار ناشیه از سکونت در اماکن‏ مرطوب و همچنین اختلالات ناشى از کم غذایى، ضعف و غیره فوق العاده خوردن شنبلیله مفید است. گیاه شنبلیله مقوى ریه بوده و به علت داشتن املاح فسفر و ازت براى رفع و معالجه بسیارى از امراض مفید است.
منبع:
-معارف گیاهى
-راز گیاهان شفابخش
-گلها و گیاهان شفابخش
-طب سنتى در میان کردها
-گیاهان دارویى، دکتر على زرگرى