بوعلی بوعلی باب سلامتی
نامهاى ديگر: باغازى- پاىغازى- پاغازه(پغازه)– پاىزاغان- پنجه غاز ياقى- كلاغپا- بارتنگآبى- اطريلال- رجل الوز- رجل الطير- رجل الغراب- حشيشه الارض- حضرت الشياطين- خزر الشياطين- غازاياغى.Plantaln .d’eau -water .plantain -Alisme .
مشخصات: گياهى است علفى و چندساله از خانوادهAlismaceae ، ارتفاع آن حدود بيست تا سى سانتىمتر و گاهى به صد سانتىمتر هم خواهد رسيد. برگهاى آن سه قسمتى است و به صورت پاى زاغ يا كلاغ است، طعم برگها قدرى تند و قابض و كمى شيرينمزه و مختصرى رنگ زرد دارد.
گلهاى آن سفيد يا صورتى و كوچك هستند، ريشه آن تقريبا دايرهاى شكل و گرهدار است و گرهها نيز دايرهاى شكلند، رنگ ظاهر ريشه گياه مايل به زردى است ولى چنانچه خشك آن سائيده شود بسيار سفيد مىگردد، و از قسمتهاى زيرزمينى آن ريشكهايى بيرون مىآيد. اين گياه بيشتر در كنار آببندها و نهرها و مردابها همچنين در روى چمنها و باغها به صورت خودرو مىرويد. اين گياه در ايران انتشار دارد و در مناطق جنوب غرب، اشترانكوه، كوه رزوند، سيلاخور، شوش كنار رودخانه شور، در آذربايجان شرقى بين مراغه و مرحمتآباد در مناطقى كه آبهاى راكد وجود دارد، در آذربايجان غربى در آبهاى گودالهاى جونگوارى ديده مىشود.
طبيعت آن: گرم است.
تركيب شيميايى: پالمىتيكاسيد- استاريك اسيد- اوليكاسيد- لينولئيك اسيد- فورفورالدئيد- اسپاراژين- فيتوسترول- فيتوسترولين- رزين- قند- نشاسته- پروتئين- يك جسم جامد غير مشخص.
خواص درمانى:
1- قابض و تونيك و مقوى معده و محلّل و زيادكننده ترشح شير است.
2- تازه آن را بكوبيد بعد تخم خشخاش كوبيده را با آن مخلوط كنيد و شبها مانند خمير روى موضع گذاريد و هر روز برگهاى آن را با برنج مانند سبزىپلو بپزيد و بخوريد لكهاى سفيد بدن يا برص را برطرف مىسازد.
3- تازه آن را له كنيد و با سركه و نمك ضماد نماييد. براى زخمهاى بد و سوختگى و جراحتها مفيد است.
4- برگ و ريشه آن را با هم خشك كنيد بعد نرم بساييد و بجوشانيد تا قوام آيد سپس در ظرف شيشهاى نگهداريد و هر روز بر موضع بماليد. درد مفاصل را تسكين مىدهد.
بذر پاغازه
خواص درمانى: آن را بكوبيد و ضماد كنيد. اثر زخمهايى را كه بر پوست مانده برطرف مىسازد.
تذكر: خوردن آن انسان را عقيم مىكند و در زنان باردار باعث سقط جنين مىگردد.
ريشه غاز ياقى
خواص درمانى: 1- خوردن آن چشم و گوش را تيز و حساس مىكند، رنگ رخسار را درخشان مىنمايد، عمر را طولانى مىكند، وزن بدن را كم و انسان را سبك مىسازد.
2- اگر زن باردار موقع وضع حمل آن را بخورد براى كاهش درد و تسهيل زايمان و تسريع تولّد بچه نافع است.
3- آب دمكرده آن را بنوشيد. مدرّ و خنككننده و محلّل و قابض است، ترشح شير را افزايش مىدهد، معده را تقويت مىكند، بيمارىهاى كليه و قند و استقسقاء و سوزاك را درمان مىكند.
منبع: حاجى شريف، احمد، اسرار گياهان دارويى، 1جلد، حافظ نوين – تهران، چاپ: چهارم، 1386 ه.ش.
