بوعلی بوعلی باب سلامتی
حجامت از نظر ابوعلی سینا
به گزارش بوعلی باب سلامتی تدابیر حجامت را از دیدگاه ابوعلی سینا مرور می کنیم
حجامت بیشتر از رگ زدن پوست و بخش های نزدیک پوست را تصویه می کند. خون رقیق در حجامت بیشتر از رگ زدن و خون غلیظ در رگ زدن بیشتر از طریقه حجامت خارج می گردد. برای اشخاص تنومند و دارای خون غلیظ حجامت فایده ی زیادی ندارد زیرا چنانچه شاید و باید خون را بالا نمی آورد و بسهولت خارج نمی سازد. در این روش خون رقیق و آنهم بزحمت کشیده می شود.
بهترین زمان حجامت از نظر ابوعلی سینا:
اندام بر اثر حجامت تا اندازه ای ناتوان میشود. در آغاز ماه نباید حجامت گرفت، زیرا در آن موقع خلط ها کاهش می یابند. وقت مناسب برای حجامت گرفتن، وسط های ماه است که در آن خلط ها به تبعیت از روشنایی ماه برانگیخته می شوند و مغز در آن مواقع خود را بیشتر تصویه می کند و آب رودخانه ها از جزر و مد بیشتر بهره می برند[۱]. بدان که مناسب ترین موقع حجامت در موقع روز ساعت دو تا سه است. کسی که خونش غلیظ نیست نباید بعد از حمام گرفتن حجامت گیرد. کسی که خون غلیظ دارد حتما باید قبل از حجامت بحمام رود و یکساعت بعد از حمام گرفتن حجامت گیرد.
بهترین نقاط بدن برای حجامت از نظر ابوعلی سینا:
بیشتر مردم دوست ندارند حجامت را از بخشهای جلویی تن[۲] بگیرند و میترسند به حس و هوش آنها آسیبی برسد. اگر حجامت بر گودی پشت گردن بر شاخه ی چهار اندام انجام پذیرد فوائد زیر را در بر دارد: گرانباری دوابرو و سنگینی پلکها را از بین می برد، گرمی چشم را رفع می کند، چرک کنار چشم را از میان برمیدارد و بوی بد دهان را می زداید. اگر حجامت گرفتن بر قسمت های بالایی میان کتف باشد که بقیه با سلیق در آنجاست برای بیخ کتف و بازو (منکب) و گلو سودمند است[۳]. هرگاه حجامت بر یکی از دورگ پشت گردن که در امتداد قیفال هستند قرار گیرد[۴] در زدودن حالت لرزه در سر و برای اندام های سر مانند رخسار، دندان آسیا، گوش ها و چشم ها، گلو و بینی فوائدی در بر دارد.
این درست است که میگویند اگر حجامت بر گودی پشت گردن انجام شود کند ذهنی و فراموشکاری ایجاد می کند، زیرا قسمتهای عقبی مغز محل تمرکز یادآوری هاست و بر اثر حجامت ناتوان میشود[۵]. حجامت بر منکب (بین دوکتف)، دهانه معده را با ناتوانی موجه میسازد و حجامت بر رگ های پشت گردن (اخدع) لرزش سر ببار می آورد. پس باید حجامت گودی گردن را کمی پایین تر و حجامت بر قسمتهای بالایی میانه کتف را کمی بالاتر گرفت[۶]، مگر اینکه هدف از آن معالجه خون ریزی و سرفه باشد که در اینصورت باید پایین تر صورت گیرد نه بالاتر.
حجامت بر قسمتهای بالایی میان دو کتف و حجامتی که در میانه ران ها گذاشته شود برای بیماری های خونی سینه، ربو وبرونشیت خونی مفید است لیکن ناتوانی معده و خفقان بدنبال دارد[۷].
حجامت بر ساق مشابه رگ زدن است [۸]و تقریبا کار همان را انجام میدهد، خون را تصویه میکند و خون حیض را ریزش میدهد. حجامت بر ساق در زنان رنگ پریده و پف کرده که دارای خون رقیق هستند بهتر از نیشتر زدن به صافن است.
همچنانکه گویند: گرفتن حجامت بر برآمدگی های پشت گوش و جلوی [۹]سر برای جلوگیری از درهم شدن عقل و سرگیجه خوب است. برخی پنداشته اند که از سفید شدن زودرس موها هم جلوگیری میکند. گمان میرود این پندار صحیح باشد. آری این عمل در برخی از تن ها تاثیر دارد و در برخی بی تاثیر است[۱۰]. این حجامت در بیشتر اشخاص سبب سفید گشتن زودرس موها میشود همچنین حجامت بر برآمدگی های پشت گوش جهت جلوگیری از بیماری های چشم مانند گری و جوشهای بسار نافع است[۱۱] لیکن احتمال دارد که به ذهن و قوه ادراک زیانی بساند و کند فکری ، کودنی،فراموشکاری و بیماری های مزمن ببار آورد. این نوع حجامت برای اشخاصی که چشم شان آب مروارید دارد خوب نیست، مگر در موقعی که انجام آن اجباری باشد که شاید در آن حال زیانی در بر نداشته باشد.
حجامت بر زیر زنخ، برای دندان ها، رخسار و گلو مفید است و سر و ارواره ها را تصفیه می کند.
حجامت بر ناحیه کمر (قطن) برای دفع دمل های ران، گری ران و جوش های آن سودمند است و برای بیماران نقرس، بواسیر،پاغر، بادهای مثانه و زهدان و خارش پشت فایده دارد. اگر این نوع حجامت با آتش باشد چه پوست را تیغ بزنی و چه تیغ نزنی، سودمند است. اما اگر باد کردگی نباشد تیغ زدن بانوک کارد مفیدتر است. تیغ نزدن در مواردی مانند از بین بردن باد سرد در محل حجامت و در سایر قسمتهای بدن سودمندتر میباشد.
حجامت بر ران ها، چنانچه بر قسمت جلو باشد در موارد آماس گردگی بیضه و دمل های ران و ساق سودمند است و اگر در عقب ران ها باشد در موارد دمل ها و خراج های دوسرین بهره رسان میباشد.
اگر حجامت در پایین زانو انجام گیرد برای از بین بردن تپش زانو که بر اثر خلط های زیاد بوجود آمده است[۱۲] و دمل های بدخیم و زخم های مزمن در ساق و پا مفید میباشد.
حجامت بر قوزک پا برای حالات بند آمدن خون حیض، عرق النسا و نقرس فایده دارد. حجامت بدون تیغ زدن بر پوست ماده را از مسیر خودش میکشاند، مانند اینکه آنرا بر پستان میگذارند تا ریزش خون حیض را باز دارد[۱۳]. گاهی نیز این روش برای آن است که ورم ژرفانشین را بسطح بکشاند تا معالجه آن قابل دسترسی باشد. حجامت بدون تیغ زدن بر پوست گاهی بمنظور انتقال دادن ورم از اندام با ارزش تر به اندام بی ارزشی است که در جوار آن قرار دارد ، گاهی نیز برای گرم کردن اندام و کشاندن خون به سوی آن است و منظور آنست که بادهایش را از بین ببرندو حجامت برخی مواقع نیز جهت بازگرداندن اندامی که از جای خود کنار گرفته است گذاشته میشود، همانطور که در بیماری قیله[۱۴] رخ میدهد. گاهی نیز حجامت برای آرامش درد است، همچنانکه در حالات بیماری قولنج سخت، بادکردگی شکم، درد زهدان که از حرکت خون حیض بویژه در دختران روی میدهد آنرا بر ناف میگذارند. در حالات بیماری عرق النسا و دررفتگی مفصل ران ، حجامت را برسرین می گذارند.
حجامت بر میان هر دو زانو برای زانوها، رانها، بواسیر، قیله و نقرس مفید است. گذاشتن حجامت بر مقعد مواد را از تمام تن و حتی از سر نیز میکشد، برای روده ها مطلوب و در عارضه تباه شدن حیض شفا بخش است و بدن را سبکبار می کند[۱۵]
خواص حجامت همراه تیغ زدن از نظر ابوعلی سینا:
حجامت همراه تیغ زدن سه فایده دارد:
الف: مواد را از همان اندام که زیر حجامت است بیرون می آورد.
ب: نمیگذارد گوهر روان (مایعات حیاتی) که همراه تخلیه خلط ها بیرون می آید خارج شود و گوهر آن روان را در جای خود باقی می گذارد.
ج: اندام های اصلی را از تخلیه دور می دارد[۱۶].
کسی که تیغ میزند باید آنرا چنان با مهارت بزند که مواد را از پایین ببالا بکشد. اگر اتفاقا محل حجامت ورم کرد و بر کندن آن دشوار شد، پارچه قماش و یا اسفنجی را در آب ولرم مایل بگرم خیس می کنند و از همان شروع حجامت گذاشتن آنرا بر پیرامون محل حجامت می گذارند. چنین حالتی غالبا موقعی پیش می آید که حجامت را بمنظور بند آوردن خونریزی حیض و بینی بر اطراف پستان میگذاریم. از این روی نباید بادکش را برخود پستان گذاشت. وقتی محل حجامت گذاشتن را چرب کردی، حجامت را فورا بگذار و بی درنگ شروع به خراش دادن گن.
در اولین بار که حجامت می گذاری ، باید حجامت سبک باشد و زود بر کنده شود، بعد بتدریج طول بده و باز هم زمان را طولانی تر کن.
بهترین غذا بعد از حجامت از نظر ابوعلی سینا:
غذای کسی که از وی حجامت می گیرند باید یکساعت بعد از حجامت شروع شود. بچه را میتوان در دوسالگی حجامت کرد. بعد از شصت سالگی گرفتن حجامت بکلی ممنوع است. حجامت در قسمتهای بالایی بدن مانع سرازیر شدن مواد به قسمتهای پایین میشود.
کسی که دارای مزاج صفراوی است باید بعد از حجامت ، اناردانه، آب انار، آب هندبا(نوعی کاسنی) با شکر و کاهو و سرکه بخورد.
پرهیزات غذایی قبل از حجامت:
از ۲۴ ساعت قبل از حجامت باید از مصرف گوشت قرمز, ماهی, تخم مرغ, پنیر, نمک زیاد, عدس, ماست و دوغ زیاد پرهیز کرد
پانویس:
[۱] تاثیر عومل جوی و کیهانی از دورانهای کهن مورد توجه بوده ولی متاسفانه در چند دهه اخیر مانند بسیاری از مبانی علمی طب قدیم به بوته فراموشی سپرده شده بود.
آنچه مسلم است نیروی جاذبه ماه بر روی آب در سطح زمین اثر گذاشته و این اثر مقدار کم مایعات از جمله خون و دیگر مایعات موجود در بدن رانیز تحت تاثیر خود قرار میدهد. بنظر میرسد که ماه در هنگام قرص کامل (اواسط ماه) بر روی خون جاری در عروق اثر گذاشته و آنرا بر می انگیزد و همین امر است که به خروج بهتر آن در هنگام حجامت کمک مینماید.
[۲] متن انگلیسی:جلویی سر(پیشانی) [۳] نسخه انگلیسی: سودمندی حجامت در بین تیغه های شانه (بین دو کتف) همانند سودمندی فصد روید بنسلیق است. این نوع حجامت سبب تخفیف درد گلو و شانه میشود. [۴] نسخه انگلیسی: سودمندی حجامت در طرفین گردن همانند فصد ورید سفالیک (ورید قیفال-cephalic vein است) [۵] نسخه انگلیسی: حجامت در پشت گردن سبب تضعیف حافظه میشودراهنما، پیشوا، حامی ما حضرت محمد که صلوات بر او و خاندانش باد فرموده است که محل حافظه در قسمت پسین مغز است و حجامت در این بخش سبب کندی حافظه میشود.
[۶] نسخه انگلیسی: بدین ترتیب حجامت در طرفین گردن باید پایین تر از منطقه پشت گردن و بالاتر از تیغه های کتف باشد. [۷] نسخه انگلیسی: حجامت بین دو کتف در درمان هموپتزی ویرونشیت هموراژیک مفید است ولی سبب تضعیف معده میشود و تپش قلب بوجود می آورد. [۸] نسخه انگلیسی: حجامت در نرمی ساق پا در قسمت تشکیل شده از عضلات رکبی و دوقلو همانند حجامت در بین دو کتف است. [۹] نسخه انگلیسی: حجامت در پشت و بالای سر [۱۰] نسخه انگلیسی: بنابه اعتقاد عده ای پیری زود رس را بتاخیر می اندازد. اگر چنین باشد موارد آن نادر است ولی در اکثر موارد باعث پیری زود رس میشود. [۱۱] نسخه انگلیسی: حجامت این قسمت برای بیماریهای چشمی مانند جوشهای چشم ، کرآتیت تاولی و استافیلما مفید است. [۱۲] نسخه انگلیسی: حجامت بر پشت زانو موقعیکه بر اثر برخی از اخلاط گرم ناراحتی در مفصل زانو ایجاد شده باشد مفید است. [۱۳] نسخه انگلیسی: حجامت خشک بمنظور هدایت جریان ماده به جهت مخالف بکار میرود مانند حجامت پستان بمنظور کنترل خونریزی قاعدگی [۱۴] منظور فتق بیضه ای (Scrotal hernia) است. [۱۵] نسخه انگلیسی: برای برطرف کردن درد بواسیر نیز توصیه شده است. [۱۶] نسخه انگلیسی: اندام های اصلی را تحت تاثیر قرار نمیدهد و نتیجتا سبب اختلالات شدید این اندامها نمیگردد.منبع:
ابن سینا، حسین بن عبد الله، دور ساختن هر گونه زیان از تن آدمیان، ۱جلد، المعى – تهران، چاپ: دوم، ۱۳۸۸ ه.ش.
تهیه و تنظیم از تیم پژوهشی بوعلی باب سلامتی
www.boalii.ir
استفاده از مطالب سایت بدون ذکر منبع طبق ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای مورد پیگیری قرار خواهد گرفت
