بوعلی بوعلی باب سلامتی
خواص شلغم یا شلجم
در شلغم یک آنتى بیوتیک قوى موجود است. به این جهت، باوجود اینکه شلغم داراى مقدار زیادى مواد قندى قابل جذب است، با اینهمه هیچگاه تحت تأثیر میکروبهاى هوا فاسد نمى شود و خوراکى هایى را که با شلغم مى پزند دیرتر فاسد مى شوند.
شلغم معده و رودهها را ضد عفونى مى کند.
اگر شلغم را خرد کنند و صد گرم آن را در آب بجوشانند، نوشابهاى به دست مى آید که براى سینه فوقالعاده مفید است؛
شلغم اخلاط را به سهولت از سینه دفع کرده و سرفه را آسان مى کند و براى معالجه سرماخوردگى بسیار مفید واقع مى شود.
طرز تهیه شربت شلغم:
شلغم را رنده کرده و آب شلغم را گرفته صاف کنید و هموزن آن را شکر افزوده با آتش ملایمى بپزید تا به قوام آید، به این ترتیب شربت شلغم به دست مى آید. روزى چند قاشق سوپخورى از آن را براى معالجه سرماخوردگى، زکام و آنژین، و ورم لوزهها و درد سینه میل کنید.
شلغم داراى فسفر، کلسیم، آهن، ید، گوگرد و ویتامینهاى «آ»، «ب» و «ث» بوده و به این جهت براى تقویت باه و تقویت عمومى بدن مفید است.
شلغم از سبزىهاى نادرى است که داراى آرسینک هستند و این ماده در درجه اول براى بیمارى هایى که علت آن فقر غذایى، تحلیل قوا و سل است، بسیار مفید است.
شلغم داراى ۴، ۷ درصد مواد قندى است، حال آنکه شیرینترین و بهترین سیبهاى درختى، بیش از ۲، ۷ درصد مواد قندى ندارند، به این جهت خاصیت غذایى شلغم زیاد است.
شلغم قوه بینایى را زیاد مى کند.
شلغم ترشح ادرار را تحریک مى کند و در سنگ کلیه و مثانه تجویز مى شود.
در بیمارى نقرس و درد مفاصل یک شلغم را بپزید و آن را ریزریز کرده به شکل فرنى درآورید و مثل ضماد، روى مفاصلى که درد مى کند، بگذارید.
ضماد شلغم براى معالجه سرمازدگى اعضاى بدن نیز بسیار مفید است و ورم آن را به کلى از بین مى برد؛ براى انجام این امر، یک شلغم را در کوره با پوست بپزید، وقتى خوب پخته و نرم شد بگذارید کمى سرد شود، سپس آن را به دو قطعه کرده و هر قطعه را روى عضوى بگذارید که سرمازدگى پیدا کرده است و محکم بمالید تا شیره آن بیرون آید.
شاید خوانندگان عزیز تصور فرمایند هزار سال یا دو هزار سال قبل چون هیچیک از علوم، پیشرفت چندانى نداشته است، دانشمندان از خواص درمانبخش غذاها، آنطور که اکنون واقف هستند، مطلع نبودهاند. این تصوّر عمومى مردم ناشى از تبلیغات سوئى است که اروپاییان همه جا درباره قدما انجام داده و معلومات آنها را عاطل و باطل و پوچ جلوه گر ساخته اند. چون بحث ما در اینجا درباره علم تغذیه است، باید گفت عقاید اطباى قدیم ایران و یونان درباره خواص درمانبخش انواع خوراکى ها هرگز کهنه نمى شود، بلکه مبناى تحقیقات اروپاییان همیشه بر آنها استوار بوده و هست.
براى اینکه شاهد مثالى بیاورم خواص شلغم را، که از کتابهاى امروزه اقتباس کردیم، یادآور مى شوم.
اگر به کتاب قانون بوعلی سینا که حدود ۱۰۵۰ سال پیش نگاشته شده مراجعه کنیم در خواص شلغم چنین مىبینیم:
مزاج شلغم: گرم و تر
خاصیت شلغم در کتاب قانون بوعلی سینا:
شلغم را اگر خوب بپزند غذایى بسیار و متراکم مى دهد. و اگر همیشه خورند سبب بندآمدهها مى شود و بادزاست.
شلغم با آب و نمک پخته کم غذاتر است.
بهترش آن است که با گوشت چرب بپزند.
کاربرد شلغم در آرایش: اگر شلغمى را بسوزانند و موم و روغن گل در وسط آن ریزند و بر خاکستر گرم گذارند تا موم بگدازد علاج داء الثعلب (۱)کهنه است.
کاربرد شلغم برای زخم ها: همین کار در ترکهاى چرکین ناشى از سرما مفید است و اگر شلغم پخته را بر ترکهاى مذکور نهند باز مفید است.
کاربرد شلغم برای سینه: شلغم پخته با گوشت چرب سینه و گلو را نرم مى کند.
خواص شلغم برای دستگاه گوارش: شلغم با گوشت پخته غذاى بسیار دهد و گرده را گرمى بخشد. شلغم زیاد در معده ماندگار است.
خواص شلغم برای مفاصل: آبپزش را بر نقرس پاشند بسیار سودمند است. با گوشت بپزند پشت را گرم کند.
خواص شلغم برای چشم: گویند خوردن خام و پخته شلغم به نفع چشم است.
خواص شلغم برای اندامان راننده: شلغم منى بوجود آرد. آبش بول را ادرار دهد و این دو تأثیرش آشکار است. شلغم با گوشت پخته بول را راه اندازد و شهوت انگیز است. تخم شلغم نیز شهوت انگیز است. خوردن برگ شلغم بول را ریزش دهد. شلغم پخته با آب و نمک کمتر شهوت انگیز است.
پا ورقی:
۱- داء الثعلب «درد روباه» به ریختن موى گفته مى شود و سبب آن رطوبتهاى غریب و کثیف است که در ریشه هاى مو پیدا مى شود و با تیزى و سوزش خود مانع از رستن موى مى گردد و این را با این نام خواندند زیرا این درد بیشتر عارض روباهان مى شود
منبع:
ابن سینا، حسین بن عبد الله – مترجم: شرفکندى، عبد الرحمن، قانون (ترجمه شرفکندى)، ۸جلد، سروش – تهران، چاپ: دهم، ۱۳۸۹ ه.ش.
مصطفوى کاشانى، سید جلال، مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ۲جلد، نشر شهر – تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۲ ه.ش.
