بوعلی بوعلی باب سلامتی
جدوار”Curcuma zedoaria”
جدوار گياهى است پايا، علفى از خانوادهZingiberaceae ، داراى ساقه زيرزمينى، برگهاى ساقه هوائى بزرگ، بدون كرك، نوكتيز، غلافدار، گل قرمز يا زرد و مجتمع به صورت سنبله، سطح خارجى ريزوم زرد روشن و بر روى گیاه جدوار خطوط مارپيچى و اثر قطع ريشهها مشاهده مىشود. بوى جدوار ضعيفتر از زردچوبه، مانند بوى زنجبيل و طعم جدوار تلخ و معطر مىباشد.
گیاه دارویی جدوار به حالت وحشى در چين، هندوستان، مالزى، جاوه و ماداگاسكار مىرويد و در هند بهويژه در بنگال، بنگلادش، اندونزى، چين و ماداگاسكار پرورش داده مىشود.
موارد مصرف در طب سنتى:
پزشكان سنتى درباره خواص گياه دارویی جدوار چنين مىنويسند: داروئى است هندى كه به قسط شباهت دارد پادزهر سموم و گرم و خشك است. ترياق كليه سموم از افعى تا آكونيت و غيره مىباشد و جانشين آن در پادزهرها سه برابر وزن آن زرنباد است (ابن سينا)
اگر به اندازه نيم يا 1 گرم آن را سائيده با شراب يا آب گرم بنوشند دردهاى داخلى نظير قولنج، درد معده، سنگ مثانه، سختى دفع ادرار را آرام مىكند همچنين مخلوط آن با سركه يا گلاب مسكن دردهاى ظاهرى مىباشد و در آماسهاى بلغمى، صفراوى و سوداوى نظير ورم زير بغل، كشاله ران، خيارك، خنازير و زخمهاى سخت و دير علاجپذير موثر مىباشد.
خوردن حدود 20/ 1 گرم آن با گلاب و شراب در انسداد كبد، قرحه مثانه، دشوارى زادن، صرع كودكان، ضعف نيروى جنسى و طپش قلب موثر و ماليدن آن در بواسير سودمند مىباشد. در فالج، لقوه، رعشه، استرخاء، استسقاء، يرقان و تب چهاريك سودمند است. چكاندن خيسانده آن در چشم ورم ملتحمه را درمان مىكند و چنانچه قبل از زايمان به مدت 7 روز هر روز حدود 2/ 1 گرم آن را با آب تا جريزى، شيره خار خسك و گلاب تناول نمايند وضع حمل را آسان و در ضعف بعد از زايمان و خونروى زياد نفاس موثر مىباشد.
جدوار بهطور موضعى از بين برنده پيسى، لكههاى سياه صورت و آثار زخم مىباشد و زخمها را التيام مىبخشد. مقدار خوراك آن در تب ربع حدود 20/ 1 گرم در خيز عمومى انساج تا حدود 4/ 2 گرم و در ضعف نيروى جنسى 5/ 2 گرم مىباشد (عقيلى خراسانى)
خواص:
نيرودهنده، محرك، ضد التهاب، ترميمكننده زخمها، ضد نفخ و خلطآور مىباشد. ريزوم گياه محرك عمل هضم و به صورت چاشنى يا دمكرده آب دهان و شيره معدى را زياد مىكند.
موارد مصرف درمانى:
در موارد ضعف هاضمه، بىاشتهائى، نفخ، تنبلى كبد، تهوع و نفخ شكم از آن استفاده مىنمايند.در هند خوانندهها براى نرم كردن صدا آن را مىجوند و در موارد سرماخوردگى، برنشيت، سرفه و تب همراه با فلفل دراز، دارچين، شيرينبيان و عسل از آن استفاده سنتى به عمل مىآورند. همچنين در بيماريهاى مزمن پوستى مورد استفاده قرار مىگيرد. در چين از آن بهعنوان ضد ورم و به منظور پيشگيرى از پيشرفت سرطان گردن رحم و همچنين بهعنوان داروى كمكى در راديوتراپى و شيمىتراپى استفاده مىشود.
مصارف ديگر:
به صورت پودر در سسها و چاشنى گوشت از جدوار استفاده مىشود. امروزه نيز گياه را به عربى” جدوار” و” زدوار” مىنامند كه واژههاى پارسى می باشند
برگرفته از کتابهای الحاوى، مخزن الادويه و قانون
