یونجه

یک سبزى خوراکى که به‏منزله گوهرى گران‏بهاست ولى هیچ‏کس به آن توجه ندارد و قدر آن را نمى‏داند.

این سبزى خوراکى داراى آهن به اندازه دو برابر آهن موجود در اسفناج، کلسیم به مقدار سه برابر کلسیم شیر، ویتامین «ث» به اندازه چهار برابر شیره لیموترش و سرشار از پروتئین‏هاى مقوى، مغذى و خون‏ساز از قبیل لیزین، فنیل آلانین، آسپارازین و سیستین است و در تقویت عمومى بدن بى‏نظیر و در رفع کم‏خونى بى‏بدیل است.

از خوردن آن خون صاف و پاک تولید مى‏شود، ترشح شیر را در زنان باردار زیاد مى‏کند، استخوان‏بندى بدن را مخصوصا در کودکان محکم مى‏کند، قاعده‏آور است، قوه باه را مى‏افزاید، خستگى و کوفتگى بدن، خونریزى لثه و سستى استخوان‏ها و سایر عوارض ناشى از کمبود ویتامین «ث» را به‏سرعت درمان مى‏کند و بالأخره مداومت خوردن آن با شکر مسمّن بدن است؛ یعنى اشخاص نحیف و لاغر را فربه و چاق مى‏کند.

شگفتا! این چه طرفه معجون اسرارآمیزى است که چنین خواص شگفت‏انگیز و معجزه‏آسایى دارد؟ شما اگر کلیه مغزهاى متفکر بشر و همه دانشمندان و نوابغ جهان را در مجهزترین لابراتوارهاى کنونى دنیا گرد آورید و در آن کارگاه عظیم، با کمک همه وسایل علمى و فنى، گروهى از مهندسان چیره‏دست و شیمى‏دان‏هاى دانشمند و فیزیکدان‏هاى ماهر دست‏به‏دست یکدیگر داده و بخواهند به سازمان درونى این گوهر گران‏بها که ساخته و پرداخته دست طبیعت است پى ببرند و نمونه‏اى از آن بسازند، محال است موفق شوند.

پس بشتابید اى خوانندگان عزیز سایت بوعلی باب سلامتی و از این مائده آسمانى که خدا یا طبیعت یا هرچه نامش را مى‏گذارید، به رایگان در روى زمین، به صورت یک سبزى خوراکى یا ماده غذایى و در عین حال، یک داروى گران‏بها در اختیار ما گذاشته است، استفاده کنید و به دیگران هم بگویید استفاده کنند.

خوشبختانه، بشر از زمان‏هاى بسیار قدیم این گیاه را شناخته و به خواص شگرف آن پى برده بود و از عجایب حوادث روزگار این است که کلیه ملل عالم در همه زمان‏ها و در همه کشورها این گیاه را در زمین‏هاى وسیعى کشت کرده و اکنون هم مى‏کنند، بااین‏حال، به مصداق ضرب‏المثل معروف «آب در کوزه و ما تشنه‏لبان مى‏گردیم»، افراد بشر از آن استفاده نمى‏کنند و قدر آن به‏کلى مجهول مانده است.

اکنون موقع آن رسیده است که نام این گیاه را ذکر کنیم، اسم فارسى این گیاه اسپست است و به زبان عربى تازه آن رطبه و خشک آن را قت گویند و نام علمى آن مدیکاگو ساتیوا است، ولى از این نام‏ها چیزى مفهوم نشد و معلوم نیست که منظور کدام گیاه است، پس با اجازه خوانندگان، نام ترکى آن را ذکر مى‏کنیم که همه جا مصطلح است و همه مردم با این اسم آشنا هستند و آن یونجه است.

آرى! همین یونجه کذایى که مى‏کارند ولى فقط به مصرف تغذیه دام‏ها مى‏رسانند، قرن‏ها مانند یک سبزى خوراکى و به عنوان یک داروى گیاهى مصرف مى‏شده و پس از پیدایش داروهاى شیمیایى و اسپسیالیته‏ها، به‏کلى، متروک و قدرش مجهول مانده است.

یونجه داراى ویتامین‏هاى‏K ,C ,E ,A و اسید فسفریک و پروتئین‏هاى مقوى است که قبلا آن‏ها را نام بردیم. دکتر هانرى لکلرک، پزشک معروف که معتقد به طب گیاهى بود، در سال ۱۹۱۸، عده زیادى از بیماران مبتلا به کمبود ویتامین‏C را به وسیله یونجه خام یا یونجه پخته یا شیره آن به‏خوبى و به‏سرعت درمان کرد.

در کتاب تحفه المؤمنین با عنوان رطبه، خواص درمان‏بخش یونجه شرح داده شده و آن پزشک بزرگوار مى‏نویسد:

ملین و مبهى و مداومت خوردن آن با شکر مسمن بدن و مولد خون صالح و مولد منى و شیر و مدر حیض است.

تخم یونجه (دانه آن) داراى خواص بیشتر و مؤثرتر است، او مى‏نویسد:

روغن تخم آن و روغنى که از آب او در روغن زیتون ترتیب دهند جهت رعشه و لقوه شربا و ضمادا نافع است.

اینک به شرح مهم‏ترین خواص طبى یونجه مى‏پردازیم:

 خواص رطبه (یونجه)

۱٫ یونجه به علت وجود مواد مقوى از قبیل پروتئین‏هاى مختلف و ویتامین‏هاى گوناگون مخصوصا ویتامین‏A ، آهن، فسفر و مقدار نسبتا زیاد کلسیم در تغذیه کودکان و رشد و نمو و استحکام استخوان‏بندى آن‏ها و درمان راشیتیسم حائز کمال اهمیت است.

۲٫ یونجه به علت وجود مقدار خیلى زیاد ویتامین‏C که در آن موجود است، اختلالات بدنى ناشى از کمبود این ویتامین را به‏سرعت برطرف مى‏کند.

ناگفته نماند که متخصصان امر با آزمایش‏هاى دقیق معلوم کرده‏اند که در بین مواد غذایى مختلف، جعفرى بیش از همه داراى ویتامین‏C است و حتى لیموترش که شهرت دارد و از حیث ویتامین‏C فوق‏العاده غنى است، در لیست مربوطه خیلى پایین‏تر از جعفرى قرار گرفته است، آن‏گاه همان متخصصان در تجزیه یونجه ثابت کرده‏اند که مقدار ویتامین‏C آن دو برابر جعفرى و چهار برابر لیموترش است.

۳٫ مبهى بودن یونجه امروزه به اثبات رسیده است، زیرا علاوه بر اینکه داراى پروتئین‏هاى مقوى و آهن و فسفر است که همه آن‏ها در تقویت باه از عوامل مؤثر به‏شمار مى‏روند، وجود ویتامین‏E در یونجه، از همه بیشتر موضوع را تأیید مى‏کند، زیرا ویتامین‏E که آن را ویتامین ضد عقیم بودن مى‏نامند، یکى از عناصر مخصوص براى تولید مثل است و در آزمایش روى حیوانات به تجربه ثابت کرده‏اند که اگر حیوان نر را از این ویتامین محروم کنند، کم‏کم سلول‏هاى تولیدکننده متوقف شده و بیضه‏ها تغییر شکل مى‏دهند.

خاصیت مبهى بودن یونجه بر قدما کاملا معلوم بود و در معجون‏هایى که براى تقویت باه مى‏ساخته‏اند، غالبا تخم اسپست (فارسى یونجه است) در آن‏ها داخل مى‏کرده‏اند و مؤلف تحفه مى‏نویسد: «تخم یونجه مولد منى است».

۴٫ در کتاب فیزیولوژى، تألیف هوسه، جلد اول، صفحه ۷۹۰ شرحى درباره خواص و آثار ویتامین‏E در بدن آمده است، که یکى از آن‏ها این است:

هرگاه بدن مدتى از حیث ویتامین‏E محروم مانده و از این لحاظ کمبود پیدا کند، یک نوع سوء تغذیه عضلاتى و فلج بروز خواهد کرد، در این حال اگر ویتامین‏E تجویز شود، اختلالات حاصله برطرف خواهد شد.

این مطلب که در کتاب فیزیولوژى ثبت شده است، در مورد یونجه که داراى ویتامین‏E است تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، گویا هنوز مورد آزمایش قرار نگرفته است زیرا چنین مطلبى را در کتب اروپایى ندیده‏ام و حال آنکه قدما از این مطلب آگاه بوده و به‏طورى‏که شرح آن گذشت در تحفه مى‏نویسد: خوردن یا مالیدن روغن یونجه لقوه (فلج صورت) را درمان مى‏کند.

منبع: 

مصطفوى کاشانى، سید جلال، مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى، ۲جلد، نشر شهر – تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۲ ه.ش.