سرخط خبرها
خانه / اخبار روز طب سنتی / خواص گیاه دارویی بنفشه

خواص گیاه دارویی بنفشه

بنفشه Viola گياهى است با شاخه‏هاى بسيار باريك كه از يك ريشه روئيده مى‏شوند و برگ بنفشه شبيه به برگ انار و حنا مى‏باشد. به قول گيلانى گل بنفشه در طب استفاده مى‏شود. گياه بنفشه در مكانهاى سايه و نمناك روئيده مى‏شود.
بنفشه اسم فارسى است و عربى آن بنفسج مى‏باشد. نيز به فارسى كاكوش و به عربى فرفيرو گويند.
بنفشه گياهى است شناخته شده كه سابقه تاريخى چندين هزار ساله دارد. چنانچه در آيين ديرينه زرتشتى مورد ستايش بوده است. از نظر طبى و كارآيى، در اسلام روايات زيادى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام در خواص طبى و معالجه بيماريها نوشته‏اند.

خواص گیاه دارویی بنفشه
خواص گیاه دارویی بنفشه
بنفشه در اغلب مناطق مانند: هندوستان، ايران، افغانستان، عربستان و مصر بطور خودرو و طبيعى در باغ و جنگل و كوهستان مى‏رويد. و بيابانى و وحشى بنفشه از بستانى آن‏ بهتر و معطرتر است.
گياه بنفشه به ارتفاع 10 الى 20 سانتى‏متر روييده و داراى برگهاى كوچك، شبيه به برگ انار از سرشاخه‏هاى كوچك كه در اوايل بهار تا تابستان، با گلهاى كوچكى به رنگ بنفش و معطر مى‏رويد، مى‏باشد. بايد صبح زود يا نزديك غروب، گلها را چيده در كيسه پلاستيكى محفوظ نگه داشت تا خشك شود و عطر آن در جسم گل متراكم شود، اگر در فضاى آزاد و زير آفتاب بگسترانند، بوى عطر آن كه عامل موثر در درمان بعضى بيماريها است، فرار كرده (پريده) و خاصيت بنفشه كم مى‏شود.
لاتينى:viola ، فرانسوى:viollette ، از خانواده بنفسجيه است. خيلى معروف و انواع زياد دارد.
بنفشه براى سلامت بدن بسيار اهميت دارند. بخصوص فرآورده‏هاى دارويى آنها به صورت دم‏كرده، جوشانده و شربت يا در تركيب شيرينى‏جات از قبيل آب نبات، مربا، نقل و حلوا در موارد زيادى تأثير بسزايى دارند.
به طور كلى اثر نيروبخش و آرام بخش اين گياه در ماده نرم كننده‏اى است كه از برگ بنفشه به مقدار زياد حاصل مى‏شود و اين ماده همان لعاب آن است.
بهترين زمين براى پرورش بنفشه، اراضى سبك، خاك برگدار و رسى، آهكى است.
قسمت مورد استفاده بنفشه: گلهاى خشك، قسمتهاى خشك شده هوايى گياه تمام قسمتهاى گياه به همراه ريشه به شكل خشك شده.
بنفشه به عربى: بنفسج، فرخير. فارسى: كاكوش، بنفشه. رومانى: اثروهو. يونانى:ايرد. سريانى: مكتپاس. سنسكرت: بيشيه، پشپ پيسه، سوكهشم پنرا، نيل پشيا، جوآيها.
هندى: بنپسه، گل بنپسه، بنفشه، گل بنفشه.
انگليسى:violet flower
لاتينى:viola ,violetta ,viola odorata
بنفشه در كوهها حاصل مى‏شود و در كشمير و نپال زياد است بوته بنفشه از نيم وجب تا يك وجب بلند مى‏شود.
گل بنفشه خيلى كوچك و خوشبو مى‏باشد يا بعضى قسم گل آن خيلى مايل به سفيدى مى‏باشد.
روايت در مورد بنفشه:
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: همانطور كه ما اهل بيت بر ساير مردم فضيلت داريم چنين است فضيلت روغن بنفشه بر ساير روغنها.

امام عليه السلام فرمود:
لو علم الناس ما فى البنفسج لحسوه حسوا.
«اگر مردم مى‏دانستند در بنفشه چه هست، آن را جرعه جرعه مى‏نوشيدند».
محمد بن سوقه مى‏گويد: امام صادق عليه السلام فرمود:
دهن البنفسج يرزن الدماغ.
«روغن بنفشه دماغ را قوى مى‏نمايد».

على بن اسباط در روايط مرفوعه خود گويد: امام عليه السلام فرمود:
دهن الحاجبين بالبنفسج فانه يذهب بالصداع‏
. «با روغن بنفشه ابروانت را روغن‏مالى كن كه سردرد را مى‏برد».
ابى بصير و محمد بن مسلم از امام صادق عليه السلام از پدرانش از على عليه السلام كه فرمود: هر مرضى از اندرون شكم است مگر زخم و تب، اينها ناگهان مى‏آيند، پس گرمى تب را با بنفسج (بنفشه) و آب سرد بشكنيد، زيرا گرمى تب از گرمى جهنم است.
عبد الرحمن بن كثير گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: فضيلت بنفشه بر ساير روغنها مانند فضيلت اسلام بر ساير اديان است. بعد فرمود: چه خوب است روغن بنفشه كه درد را از سرو چشم مى‏برد.
خواص بنفشه:
بنفشه گياهى مشهور است و ريشه‏اش مثل ساير اجزاى آن خاصيت داروئى دارد. بنفشه خون معتدل بوجود مى‏آورد، مرهم بنفشه با قاؤت جو ورم گرم را فرو نشاند. روغن بنفشه داروى گرى است. بو كردن و بر سر ماليدن بنفشه سردرد را تسكين مى‏دهد. بنفشه التهاب معده را از بين مى‏برد. شربت بنفشه علاج درد كليه و ملين ملايم است، نيز مقعد بيرون زده را جاى خود مى‏نشاند.
دم كرده بنفشه را در بيماريهاى ريوى و التهاب دستگاه گوارش و ادرارى مؤثر نوشته‏اند.
برگ و ريشه بنفشه نيز مصرف دارويى دارد.
بنفشه گلو را نرم گرداند، روغن بنفشه سرد و لطيف است. گرمى و تب را نافع است و چون به بينى كشند و زير پاى بمالند خواب مى‏آورد.
مرهم بسيار نرم ساييده بنفشه بر سر و پيشانى نافع صداع (سردرد) و امراض حاره معده و كبد است. سه مثقال ساييدر بنفشه با شيرخشت و شكر و امثال آن مسهل سريع العمل است و مخلوط آن با شيره گلقند جهت تبهاى مركبه نافع است. بنفشه كه در شكر پرورده باشد سرفه را كه به دليل گرمى بود، دفع مى‏كند.
بوييدن گل تازه بنفشه مغز يا دماغ را تقويت مى‏كند، خستگى را كم كرده و نشاط آور است و به همين دليل عطرى از آن به دست آورده و مورد استعمال و استفاده قرار مى‏دهند. نيز روغن بنفشه كه عبارت از: عطر بنفشه يا ساييده نرم گل بنفشه در روغن بادام شيرين، به نسبت 1 در 10 مخلوط (به نام روغن بنفشه بادام) و در بيمارانى كه مبتلا به اختلالات مغزى و روانى، سرسام، فراموشى و كندى حافظه هستند، بطور بوييدن و ماليدن آن در داخل بينى هر روز و شب استعمال مى‏شود. دم كرده گل بنفشه 5 گرم، با همين مقدار گل نيلوفر، گل گاوزبان و گل خطمى (به نام چهارگل) با 20 گرم ترنجبين كه در نيم ليتر آبجوش، صبح مانند چاى، به مقدار نيم ساعت دم و صاف كرده و در شيشه ريخته و هر ساعت يك قاشق سوپ خورى ميل شود نافع بيماران مبتلا به عوارض ريوى مانند سينه پهلو (پنومونى) و (پلورزى)، برونشيت، سرفه شديد، اخلاط خونى يا چركى و ورم حلق و طنابهاى صوتى مى‏باشد.
همچنين دم‏كرده 10 گرم گل بنفشه، 3 گرم با شير خشت و 5 گرم تاجريزى، صبح ناشتا بيمار مبتلا به يبوست مزاج ميل كند، موجب لينت (لزى) معده و روده‏ها و نرم شدن مزاج گردد.
برگ بنفشه را هر مقدار كه خواهند شسته و جوشانده تا له شود، ماليدن آن در گرى، كچلى، اگزما، خارش جوشهاى بدن و تحليل اورام عضلات مفيد است.
لعاب بنفشه براى رفع انواع ورمهاى داخلى و خارجى، بيماريهاى چشم و التهابات معده و روده به كار مى‏رود.
ريشه و تخم بنفشه موجب قى و استفراغ و ليفت مزاج مصرف مى‏گردد و در موارد مسموميت‏هاى خود بخودى مثلا يبوست‏هاى مزمن بسيار موثر هستند. در موارد مسموميت‏ها نبايد از اين روش غفلت كرد دم‏كرده و جوشانده گل بنفشه را در موارد رماتيسم و برونشيت مصرف مى‏كنند.
بنفشه يا بنفشه معطر از گياهان دارويى مفيدى است كه گل آن مانند گل گاوزبان مصرف زياد در كشور ما دارد.
ريشه آن اثر قى‏آور دارد. از شيره گلهاى تازه آن بيشتر به صورت شربت و به عنوان ملين و رفع سرفه در بيماريهاى اطفال استفاده مى‏شود.
بنفشه اساسا به شكل تيزان 12 قاشق غذاخورى پر از گياه ساييده ريز را با نيم ليتر آب بجوشانيد و بگذاريد بماند. براى رفع التهاب غشاء مخاطى دستگاه تنفس به عنوان يك داروى مفيد براى ناراحتيهاى سينه مصرف مى‏شود. برگهاى كوبيده آن را گاهى مى‏توان براى التيام سريع‏تر روى زخمها ماليد.
گل بنفشه داراى اثر نرم كننده، خلطآور ضعيف و معرق است. دم كرده گل بنفشه در رفع گريپ، برونشيت‏هاى حاد، گلودرد، نزله‏هاى مزمن و بطور كلى بيماريهاى سينه، التهاب دستگاه هاضمه، كليه و مثانه بكار مى‏رود. مصرف بنفشه در بيماريهاى مخملك سرخك و بطور كلى در تب‏هاى دانه‏اى معمول است.
شيره تازه گل بنفشه اثر ملين دارد و سابقا در بيماريهاى اطفال به صورت شربت به عنوان ملين و براى رفع سياه سرفه، زكام، بيماريهاى حاد سينه و برفك به كار مى‏رفته است ولى امروزه به اندازه سابق مصرف نمى‏گردد.
برگ بنفشه اثر نرم كننده دارد و از آن لوسيونهايى تهيه مى‏شود كه جهت رفع تحريك التهاب اعضاى خارجى، ورم چشم و همچنين به صورت تنقيه براى رفع تحريكات روده مورد استفاده قرار مى‏گيرد.
ريشه بنفشه داراى اثر قى‏آور است و مى‏توان از آن به جاى ايپكا در بيماريهاى اطفال استفاده به عمل آورد پس از مصرف آن در مخاط دستگاه هضم تحريك گرديده حالت تهوع و استفراغ پيش مى‏آيد.
بنفشه ضد احتقان خون، مقوى و مدر و تصفيه كننده خون است و براى درمان بيماريهاى جلدى و بواسير و واريس مصرف مى‏شود، مقدار مصرف بنفشه 40 الى 60 گرم در يك ليتر آب است.
از پودر ريشه گل بنفشه فرنگى 8 الى 10 گرم شربتى درست مى‏كنند كه قى‏آور و ملين است.
گل بنفشه ايرانى بهترين مسهل صفرا است و مسكن عطش و تبهاى شديد را بر طرف مى‏كند و فشار خون را پائين مى‏آورد.
بنفشه خواب‏آور و محلل ورمها بوده جهت سردرد و سرفه، سختى سينه و حلق نافع است و سوزش ادرار را از بين مى‏برد و براى درمان ذات الجنب و ذات الريه و ديفترى و سردرد اطفال تجويز مى‏شود.
روغن بنفشه در طبيعت سرد و خواب‏آور است و جهت جرب و درمان كلف و جلوگيرى از ريزش مو و نرم كردن پى مفاصل و نگاهدارى ناخن به كار مى‏رود.

منابع:
گياهان دارويى، دكتر على زرگرى
خواص ميوه‏ها و خوراكيها، مهرداد مهرين
مجموعه طب سنتى و گياهى، اسماعيل اژدرى

همچنین ببینید

خواص روغن بنفشه

درمان آبریزش بینی و الرژی با روغن بنفشه

درمان آبریزش بینی و الرژی با روغن بنفشه روغن بنفشه پایه زیتون یکی از بهترین …